Maar hoe ga je van idee tot realisatie? En hoe zorg je er voor dat je je doel over de langetermijn kan blijven realiseren?
Weet wat je zelf wil
Stel scherp wat je zelf wil. Wil je verandering brengen in de energietransitie, bepaal dan of je je beperkt tot het sensibiliseren van mensen, tot rationeel energieverbruik van jezelf of ook van anderen? Of wil je een stap verder gaan en wil je hernieuwbare energie produceren? Zo ja, enkel voor jezelf of op grotere schaal? Wil je enkel produceren of ook groene energie verkopen? Als je goed weet wat je zelf wil, stel je dan de vraag of je dat alleen kan realiseren? Kan dat niet, ga dan op zoek naar gelijkgezinden.
Zoek gelijkgezinden
Zoek je compagnons om je idee uit te rollen, weet dan heel goed naar wie je op zoek gaat. Welke expertise kan jij in de groep inbrengen en welke zoek je nog? Zoek je het lokaal of in een ruimere omgeving (je wijk, je gemeente of stad, de provincie, Vlaanderen, …)?
Weet dat je voor een sterke samenwerking trekkers, duwers en zitters nodig hebt. De trekkers zetten het initiatief op gang, houden de vinger aan de pols en zorgen voor de impuls als het project niet snel genoeg vooruit gaat of dreigt stil te vallen.
De duwers staan de trekkers bij. Ze focussen op bepaalde taken en smijten zich (gedurende een beperkte tijd) op die opdracht(en).
Zonder zitters geen gewicht. Wil je echt iets veranderen, dan heb je genoeg mensen nodig. Ook al zitten ze gewoon op de kar, ze sluiten aan bij de piste die de groep uitstippelt. Ze delen de missie. Wil je inzetten op minder energieverbruik, dan heb je beter je hele gemeente mee waarbij elk huishouden 10% minder energie verbruikt, dan dat jijzelf alleen een reductie van 50% in je energieverbruik realiseert. Veel kleintjes maken één groot.
Laat je inspireren
Ook al ga je op zoek naar eigenheid in je werking, laat je inspireren. Zowel op technologisch vlak als op vlak van financiering en groepsvorming leer je veel bij door op bezoek te gaan bij reeds bestaande initiatieven. Gaat het om de productie van hernieuwbare energie, neem dan zeker contact met REScoop.Vlaanderen. Op hun website vind je een overzicht van hun leden. Ze delen graag hun kennis en ervaring. Of misschien hoef je zelf geen werking op te starten maar kan je aansluiten bij één van hun leden. Zo bundel je de krachten.
Zoek je inspiratie rond coöperatief ondernemen, surf dan zeker eens door de website van Cera.
Leg vast waar je samen naartoe wil
Weet jij wat je wil en heb je je partners gevonden, dan is het tijd om samen vast te leggen wat je als groep wilt. Hoewel ieder zijn eigen beweegreden kan hebben, kan er maar één gemeenschappelijke doelstelling zijn. Dit wordt de missie van jullie samenwerking, de houvast die de volgende jaren (en decennia) de koers van jullie samenwerking zal bepalen.
Veranker je samenwerking
Elke samenwerking start informeel, zelfs zonder het te weten gaat dit over een feitelijke vereniging. Om de samenwerking te verankeren, is het aangewezen om een rechtspersoon op te richten. Zo vermijd je dat mensen persoonlijk aansprakelijk zijn, kan je eventueel subsidies aanvragen of beroep doen op vrijwilligers, … eventueel kan je ook winsten uitkeren. Informeer je goed over het verschil tussen nv, bv, cv, vzw, feitelijke vereniging, …
Onderstaand schema helpt om na te gaan welke rechtsvorm het best bij jullie activiteit past. Laat je zeker begeleiden door experts om dit definitief vast te leggen. Elke rechtsvorm heeft voor- en nadelen, rechten en plichten.
van burgerinitiatief naar rechtsvorm (Bron: Innovatiesteunpunt voor Landbouw en Platteland).
Cv staat voor coöperatieve vennootschap en kan al dan niet een erkenning als sociale onderneming aanvragen.
Rol een rendabele activiteit uit
Of je doelgerichte samenwerking een vzw of een coöperatie wordt, in beide gevallen is het belangrijk om er over te waken dat (op termijn) je kosten de inkomsten niet overstijgen. In beide gevallen is het belangrijk om de rendabiliteit van je bedrijfsvoering te bewaken. Je onderneming is dan wel doelgericht, niet winstgericht, maar je kan je doel enkel (blijven) realiseren als jullie onderneming, lees: jullie bedrijf, vzw of coöperatie, financieel gezond is.
Voor je van start gaat is het dus belangrijk een sterk financieel plan uit te werken. Denk ook na over de structuur van je samenwerking. Hoe zal die bestuurd worden, hoeveel vennoten of leden ambieer je, zoek je die lokaal of werf je ruimer? Zullen die middelen investeren in hun onderneming? Hoe blijf je hen betrekken? Zorg voor ijzersterke statuten (en eventueel aanvullend een huishoudelijk reglement). Het zijn de spelregels van je samenwerking.
Zoek je ondersteuning bij de uitrol van een coöperatie, neem dan zeker contact op met de medewerkers van de dienst Coöperatief Ondernemen van Cera. Ze zetten hun kennis en ervaring graag in om van jullie idee een sterke organisatie te maken.
Deze tekst is gebaseerd op het proefschrift van Anne-Marie Vangeenberghe, geschreven in het kader van het Postgraduaat Coöperatief Ondernemen en Management (KU Leuven). Titel: Van burgercollectief tot coöperatie: stappenplan voor verandering met langetermijn garantie (juni 2019)