Geschreven op 30 april 2020.
Er bestaat een groeiende interesse bij burgers om zich financieel te engageren in een boerderij, met als doel heel actief betrokken te zijn bij hun voedselproductie. Dit gaat dus nog een stap verder dan de groep consumenten die nu al haar producten aanschaft bij lokale producenten. Onlangs brachten we een bezoek aan het Nederlandse concept ‘Herenboeren’ waarbij de burgers de eigenaar zijn van de boerderij waarin ze een boer tewerkstellen.
Herenboeren is het Nederlands concept waarbij huishoudens samen een landbouwbedrijf vormen. De boer ondersteunt en adviseert maar is niet de trekker of beslisser. Ondertussen zijn er zeven Herenboeren actief in Nederland en zitten 31 andere locaties in een opstartfase.
Concreet kopen 200 huishoudens (500 monden) een aandeel van 2000 euro (eenmalige inleg) zodat er 400.000 euro geïnvesteerd wordt in een coöperatie. Daarbovenop betalen ze een jaarlijkse bijdrage (zie verder). Hiervan gaat eenmalig 75.000 euro naar de overkoepelende stichting (naast een jaarlijkse bijdrage van 100 euro per lidmaatschap) die het volledige traject begeleidt en instaat voor opleiding van de boer. 275.000 euro dient als investeringsbudget om de boerderij te starten en dan blijft er nog 50.000 euro over die beschikbaar is als kapitaal.
Die coöperatie heeft een landbouwnummer en wordt dus een landbouwbedrijf dat een boer in dienst neemt die netto om en bij de 32.000 euro verdient. De boer kan advies geven maar voert uiteindelijk uit wat de algemene vergadering van de coöperatie beslist. Daarbij kunnen de coöperanten ervoor kiezen om mee te werken, maar dat is niet verplicht. Wekelijks halen ze land- en tuinbouwproducten af (groenten, fruit en vlees) en betalen daar een bijdrage voor. Ze gaan uit van een jaarlijkse exploitatiekost van ongeveer 250.000 euro waarvan ze 500 individu’s willen voeden.
In België?
In Vlaanderen zijn er nog geen ‘Herenboerderijen’. Wel bestaan er verschillende coöperatieve landbouwbedrijven. Een van die pioniers is De Wassende Maan. Deze coöperatie is al 40 jaar actief en beboert 22 ha met vijf vaste boeren, bijgestaan door seizoenarbeiders. Momenteel telt men zo’n 200 klanten-aandeelhouders. Ondanks het feit dat CSA-boerderijen een oogstaandeel vragen aan hun deelnemers is dat niet gelijk aan een coöperatief aandeel. Het gaat om een vooruitbetaling aan de boer om de kosten en het risico voor de productie van het komende jaar te dragen. Zowel Boerenbond als het Innovatiesteunpunt volgen de ontwikkelingen op van deze nieuwe vorm van boeren.